Το ρυθμιστικό πλαίσιο όπως έχει δημιουργηθεί για τη δήλωση της υπερωρίας / υπερεργασίας δημιουργεί προβλήματα στις επιχειρήσεις, όπου, σε συνθήκες πραγματικής παραγωγής, δεν είναι δυνατόν να τηρείται πάντα η αυστηρή διαδικασία της προηγούμενης καταχώρησης, καθότι η υπερεργασία συχνά συνιστά απασχόληση με έκτακτο λόγο / περίσταση, γεγονός που από τη φύση της δεν επιτρέπει πάντοτε να καταχωρηθεί εγκαίρως πριν από την έναρξη πραγματοποίησής της.
Η εν λόγω διαπίστωση του ΣΕΒ περιλαμβάνεται στο υπόμνημα που κατέθεσε στην υπουργό Έφη Αχτσιόγλου, μετά τη συνεδρίαση του Γενικού Συμβούλιου, την Τρίτη, 25/9/2018.
Σύμφωνα με τους εκπροσώπους του Συνδέσμου, είναι απαραίτητη η εκλογίκευση της διαδικασίας γνωστοποίησης της υπερεργασίας και υπερωρίας λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές συνθήκες εργασίας στην αγορά, αλλά και η επανακατηγοριοποίηση των προστίμων για τις συγκεκριμένες παραβάσεις (τα οποία ανέρχονται, και σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν, τα αντίστοιχα της αδήλωτης εργασίας, και μάλιστα χωρίς να παρέχεται η δυνατότητα ακρόασης του εργοδότη) και η μη συμπερίληψη της υπερεργασίας στις περιπτώσεις αυτές.
Επίσης, όπως τονίζεται στο υπόμνημα, ασαφές και μη λειτουργικό είναι το σύστημα με την αποστολή μηνύματος από κινητό (SMS) ειδικά για τις εταιρείες που έχουν επενδύσει χιλιάδες χρήματα σε διαχειριστικά συστήματα, άρα το SMS δεν τους χρησιμεύει ιδιαίτερα, γιατί υπάρχουν εργαζόμενοι οι οποίοι θα πρέπει οι ίδιοι να απασχολούνται εκτάκτως για να δηλώνουν τις μεταβολές των ωραρίων του λοιπού προσωπικού.
Κατά τον ΣΕΒ, είναι κρίσιμο να υιοθετηθούν μέτρα σχετικά με την εφαρμογή της διευθέτησης – οργάνωσης του χρόνου εργασίας και θα εισάγουν ένα πλαίσιο σύγχρονο που θα ανταποκρίνεται στη λειτουργία των επιχειρήσεων.
Ανάλογες πρωτοβουλίες πρέπει να αναληφθούν και για το θέμα των βιομηχανιών συνεχούς λειτουργίας. Από την καθημερινή εμπειρία, πάντως, προκύπτει ότι η ανάγκη υπερωρίας είναι πιο συχνή στη βιομηχανία από ό,τι στο εμπόριο. Να σημειώσουμε ότι για το εμπόριο προβλέπονται 120 ώρες ετησίως, ενώ για τη Βιομηχανία 60 (30+30). Προτείνεται, μέσω της υπουργικής απόφασης η οποία προβλέπεται, η σταδιακή εξίσωση των ωρών της υπερωρίας στη βιομηχανία μέχρι να εξισωθούν με του εμπορίου.
Ακόμη υπογραμμίζεται πως είναι αναντίρρητο ότι στις επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας η υπερεργασία και οι υπερωρίες είναι πραγματικά απρόβλεπτες και ανελαστικές. Λογικό, λοιπόν, θεωρείται ότι οι υπερωρίες της βάρδιας, που οφείλονται πάντοτε στην αναπλήρωση έκτακτης απουσίας, να μην αφαιρούνται από το ισχύον κάθε φορά εξαμηνιαίο όριο.
Οι εκπρόσωποι των μεγάλων παραγωγικών επιχειρήσεων της χώρας αναμένουν από την υπουργό Εργασίας, όπως συμφώνησε και η ίδια, να ξεκινήσει εκ νέου μια διαδικασία διαβούλευσης με τον ΣΕΒ και τους λοιπούς κοινωνικούς εταίρους και το υπουργείο, ώστε να παρουσιαστούν οι τεχνικές δυσκολίες εφαρμογής του συστήματος δήλωσης υπερωρίας / υπερεργασίας στο ΕΡΓΑΝΗ και να βρεθούν οι απαραίτητες λύσεις προς όφελος όλων.
Τι αποτελεί υπερεργασία και πώς αμείβεται
1. Για την υπερεργασία κριτήριο αποτελεί η εβδομαδιαία απασχόληση του μισθωτού. Υπερεργασία χαρακτηρίζεται η υπέρβαση του συμβατικού (κατά τις ΕΓΣΣΕ) ωραρίου των 40 ωρών εβδομαδιαίως και μέχρι 8 ώρες επί εξαημέρου (6×8) και 5 ώρες επί πενθημέρου (5×9).
Όταν το ωράριο έχει κατανεμηθεί ισομερώς στις ημέρες της εβδομάδος, η υπέρβαση των 40 ωρών σημαίνει υπέρβαση του ημερησίου ωραρίου των 6 ωρών και 40 λεπτών (επί εξαημέρου) κατά 1 ώρα και 20 λεπτά (=8 ώρες) και των 8 ωρών (επί πενθημέρου) κατά 1 ώρα (=9 ώρες).
Για κάθε ώρα υπερεργασίας οφείλεται το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο και προσαύξηση 20% επ’ αυτού. Η πραγματοποίηση υπερεργασίας επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του εργοδότου και η απασχόληση αποτελεί υποχρέωση του μισθωτού όταν ζητηθεί από αυτόν. Όσον αφορά το νέο έντυπο Ε8, όπως φαίνεται υπάρχει υποχρέωση αναγγελίας κάθε ημέρα της ανωτέρω υπερβάσεως του ωραρίου, πριν από την πραγματοποίηση της υπερεργασίας.
2. Για την υπερωρία κριτήριο αποτελεί η ημερήσια απασχόληση. Υπερωρία χαρακτηρίζεται η απασχόληση πέραν του νομίμου ωραρίου των 8 ωρών ημερησίως επί 6ημέρου και πέραν των 9 ωρών ημερησίως επί πενθημέρου.
Νόμιμη υπερωρία είναι η απασχόληση πέραν των 8 ωρών (6ήμερο) ή των 9 ωρών (πενθήμερο) επί 2 ώρες, όταν πρόκειται για οποιαδήποτε επιχείρηση (πλην βιομηχανίας-βιοτεχνίας) και μέχρι 120 ωρών ετησίως.
Ειδικά για τις βιομηχανίες-βιοτεχνίες, νόμιμη υπερωρία είναι η υπέρβαση του ανωτέρω ημερήσιου ωραρίου κατά 3 ώρες και μέχρι 30 ώρες ανά εξάμηνο (κατά τις εκδιδόμενες ΥΑ).
Στο έντυπο Ε8 αναφέρεται μόνον η νόμιμη υπερωρία. Η οφειλόμενη αμοιβή για την υπερωρία αυτή είναι το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο και προσαύξηση 40% επ’ αυτού.
Προσοχή! Δεν αποτελεί υπερεργασία η τυχόν απασχόληση κατά την 6η ημέρα όταν υπάρχει πενθήμερο, ούτε κατά την 7η ημέρα (κατά κανόνα Κυριακή) τόσο επί πενθήμερης όσο και επί εξαήμερης απασχόλησης. Έτσι οι ώρες απασχολήσεως κατά τις δύο αυτές ημέρες δεν προστίθενται στις 40 ώρες των ημερών της υπολοίπου εβδομάδος.
Δεν αποτελεί επίσης υπερωρία η απασχόληση κατά τις ημέρες αυτές. Υπερωρία κατά την 6η ή 7η ημέρα αποτελεί μόνον η υπέρβαση των 8 ωρών (βλ. σχετική Αλληλογραφία «πενθήμερο-εξαήμερο» στο Δελτίο Εργατικής Νομοθεσίας 2017, τεύχος 1711 σελ. 558). Για την εξεύρεση των ωρών υπερεργασίας πρέπει να αφαιρούνται πρώτα οι ώρες (ημερήσιας) υπερωρίας.
Τι ισχύει για τη δήλωση στην ΕΡΓΑΝΗ
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, οι υπερωρίες και η υπερεργασία αναγγέλλονται ως ενιαίο χρονικό διάστημα εργασίας πριν από την έναρξη της πραγματοποίησής τους. Επισημαίνεται ότι μετά τις πρόσφατες αλλαγές που έγιναν με υπουργική απόφαση, η αναγγελία της υπερεργασίας ή της νόμιμης υπερωριακής απασχόλησης με το νέο Ε8 καθίσταται υποχρεωτική από την 1η/9/2018, με παράλληλη κατάργηση του Βιβλίου Υπερωριών, ενώ το σχετικό έντυπο Ε8 «Γνωστοποίηση πραγματοποιηθείσας υπερωριακής απασχόλησης» καταργήθηκε από τις 16/9/2018. Έτσι, σε εφαρμογή της υπουργικής απόφασης από την 1η
Σεπτεμβρίου (μετά την εκπνοή της δίμηνης παράτασης Ιουλίου – Αυγούστου) η δήλωση της υπερωριακής απασχόλησης μπορεί να γίνεται με δύο τρόπους: α) ηλεκτρονικά μέσω του σχετικού εντύπου, αλλά και β) μέσω της αποστολής μηνύματος (SMS) με τη χρήση κινητού τηλεφώνου. Σύμφωνα με τις νέες οδηγίες το νέο έντυπο Ε8 μπορεί να υποβληθεί και με αποστολή SMS στον αριθμό 54001.
Σύμφωνα με τις οδηγίες που εξέδωσε το υπουργείο Εργασίας, το νέο έντυπο Ε8 που αφορά «Αναγγελία Υπερεργασίας ή Νόμιμης Υπερωριακής Απασχόλησης» υποβάλλεται με αποστολή γραπτού μηνύματος (SMS) στον αριθμό 54001 με τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) για τον απασχολούμενο, για τον οποίο πρόκειται να υποβληθεί SMS, να έχει πραγματοποιηθεί στο παρελθόν τουλάχιστον μία υποβολή νέου-Ε8 με κάποιον από τους υπόλοιπους τρόπους υποβολής που ίσχυαν πριν από τις νέες αλλαγές,
β) να έχει καταχωρηθεί στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ και να είναι σε ισχύ ο αριθμός του κινητού τηλεφώνου από το μενού [Αριθμοί Κινητών Τηλεφώνων] και
γ) ο εργαζόμενος να είναι στην τρέχουσα κατάσταση (μενού [Μητρώα] – [Στοιχεία Προσωπικού] και επιλογή πεδίου [Τρέχουσα Κατάσταση]).
