Εμανουέλ Μακρόν: Λαϊκιστής Ή Αντιλαϊκιστής;
Είναι, λοιπόν, ο Εμανουέλ Μακρόν λαϊκιστής ή είναι αντιλαϊκιστής;
Η παγκόσμια τάξη πραγμάτων έχει να επιδείξει σημαντικές κοινωνικές και πολιτικές μεταβολές, οι οποίες προκαλούν φαινόμενα στον πυρήνα των κοινωνιών και ανάδειξη κινημάτων και εξεγέρσεων, με μόνιμο γνώμονα τα ανικανοποίητα αιτήματα και την λαϊκή δυσαρέσκεια. Πολιτικές εξαγγελίες, που δεν πραγματοποιήθηκαν, κατάρρευση του οικοδομήματος της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών, μια Ευρώπη, που «αποδομείται» , συντελούν σε κρίση αντιπροσώπευσης και πολύ περισσότερο κρίση σταθερότητας.
Στην βάση της σκέψης αυτής, έχουν αναπτυχθεί απόψεις και θεωρίες, ότι οι εθνικές κυβερνήσεις και πολιτικές αποτελούν εχθρούς του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, κυρίως με την έκφραση του λαϊκισμού. Για τον λαϊκισμό υπάρχει σαφής σύγχυση εξήγησης, καθώς δεν είναι πάντοτε διακριτά τα όρια και η υπέρβαση αυτών. Τι είναι λαϊκισμός οπότε;
«Τι είναι ο λαϊκισμός;»
Αρχικά θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι όπως όλα τα φαινόμενα, προκύπτει από τις κοινωνικές «παθογένειες» και άρα αποτελεί συστατικό κομμάτι των πολιτικών συστημάτων. Εκεί που η αντιπροσώπευση κρίνεται προβληματική και η λαϊκή κυριαρχία περιορίζεται και δεν υποστηρίζεται, σε αυτές τις συνθήκες μπορεί και ανακύπτει το λαϊκίστικό φαινόμενο.
Ο λαϊκισμός, λοιπόν, εκφράζει μια μορφή γλωσσικής ρητορικής, η οποία μπορεί και μεταβάλλει το πολιτικό νόημα και το αποτυπώνει κατά το δοκούν των πολιτικών ηγετών. Αυτό σημαίνει ότι πολιτικοί ηγέτες παρουσιάζουν, εκμεταλλευόμενοι πάντα των συνθηκών, τα γεγονότα ελαφρώς διαφοροποιημένα από ότι είναι με την χρήση λεξιλογίου, που μεταφέρει το πρόβλημα σε έναν τρίτο παράγοντα, ο οποίος αποτελεί και τον εχθρό.
Τα λαϊκά συμφέροντα ανάγονται ως προτεραιότητα του ηγέτη, ο οποίος είναι σε θέση να τα ικανοποιήσει και να ανατρέψει την άσχημη προηγούμενη κατάσταση, την οποία, σύμφωνα με αυτόν, δημιουργούν οι εχθροί του λαού. Μέσω της διαδικασίας αυτής παράγεται ένα δίπολο μεταξύ λαϊκής κυριαρχίας και ελιτισμού, ο τελευταίος, που εχθρεύεται τον πρώτο. Σε αυτήν την σχέση μεταξύ ηγέτη και λαού λοιπόν, οι ελίτ είναι το μεγάλο ζήτημα και η απειλή την οποία οφείλουν να αποτρέψουν.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας Ε. Μακρόν, καθώς υποστηρίζει με εμφατικό τρόπο την εναντίωση του στις λαϊκιστικές κυβερνήσεις που εχθρεύονται την Ευρώπη, ενώ παράλληλα έχει δημιουργηθεί αμφιβολία γύρω από την ακεραιότητα των όσων υποστηρίζει.
«Μακρόν ο λαϊκιστής»
Υπάρχουν έντονες απόψεις, οι οποίες εκφράζουν αμφισβήτηση απέναντι στις επιδιώξεις του Γάλλου προέδρου και του καταλογίζουν στοιχεία λαϊκισμού, σε πλήρη αντίθεση με το πολιτικό προφίλ, που παρουσιάζει ο ίδιος. Σε αυτήν την εποχή της μεγάλης Ευρωπαϊκής κρίσης, ο Γάλλος πρόεδρος έχει υποπέσει σε σφάλματα, τα οποία δεν τον ξεχωρίζουν από τις λαϊκίστικές κυβερνήσεις στις οποίες διαρκώς αντιτίθεται (σύμφωνα με όσους τάσσονται υπέρ τη άποψης αυτής). Η αρχική πολιτική του σταθερότητα, αρχίζει να κλονίζεται όταν η γαλλική δυσαρέσκεια εκφράζεται μέσω διαδηλώσεων και κινητοποιήσεων στους δρόμους της χώρας.
Τα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα, έχοντας αγανακτήσει από τις πολιτικές λιτότητας και την οικονομική επιβάρυνση, ζητούν άμεση αποκατάσταση της αδικίας. Η αδικία αυτή χαρακτηρίζεται από μια «άνιση» κατανομή πλούτου ανάμεσα σε τάξεις, η οποία ευνοεί για ακόμα μια φορά τους πιο πλούσιους της κοινωνίας. Τα «Κίτρινα Γιλέκα» αποτελούν την εναντίωση στις πολιτικές του Μακρόν, ο οποίος παρουσιάστηκε ως προστάτης των πάντων αλλά στο τέλος ενίσχυσε ακόμα περισσότερο το ταξικό χάσμα και την γαλλική ελίτ.
«Οι μεταρρυθμίσεις»
Συγκεκριμένα προχώρησε σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις, που ενώ όφειλαν να ενισχύουν όλες τις κοινωνικές τάξεις της χώρας, αντιθέτως τον παρουσίασαν ως «Πρόεδρο των Πλουσίων». Παρά τις αντιθέσεις των συμβούλων του, προχωρά σε μείωση του φόρου ISF, ο οποίος αποτελούσε κατά βάση φόρος περιουσίας για ακίνητα μεγάλης αξίας. Τα μέτρα αυτά αν και ωφέλησαν μια μερίδα πληθυσμού, αποδείχθηκαν «επώδυνα» για τα κατώτερα στρώματα και τους συνταξιούχους.
Καθώς το «κύμα» διαδηλώσεων απειλούσε να σαρώσει την Γαλλία, ο Μακρόν υποχωρεί και παραχωρεί και άλλες μεταρρυθμιστικές πολιτικές, παράλληλα με την μείωση του φόρου. Ανάμεσα σε αυτές «ένα πακέτο κοινωνικών μεταρρυθμίσεων 10 δισεκατομμυρίων, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του κατώτατου μισθού, με στόχο να βοηθήσει την αγοραστική δύναμη των λιγότερο εύπορων πολιτών».
«Ενίσχυση της γαλλικής επιρροής»
Στο όραμα του για μια ενωμένη Ευρώπη, μακριά από λαϊκιστές κυβερνήτες, ο ίδιος επιχειρεί να «οικοδομήσει» μια Ευρώπη στα πλαίσια, της οποίας θα μεγιστοποιηθεί η γαλλική επιρροή και παράλληλα θα προστατευθεί από τις χειρότερες πλευρές της παγκοσμιοποίησης. Με τον τρόπο αυτό, η όποια «αταξική» κοινωνία, την οποία ο Μακρόν υποστηρίζει, αντικαθίσταται από μια φιλο-γαλλική Ευρωπαϊκή πολιτεία, σε πλήρη αντίθεση με τις επιθυμίες του προέδρου για αναμόρφωση της και συνένωση όλων των λαών απέναντι στους εχθρούς της ευημερίας και την ασφάλειας. Πιο συγκεκριμένα παρουσιάζεται ένας «λανθάνων» λαϊκισμός, με θετικό πρόσημο το «εμείς» απέναντι στους «άλλους» , που δεν ταιριάζει σε έναν ειρηνιστή, φιλο-ευρωπαίο πολιτικό αλλά πολύ περισσότερο σε ένα λαϊκιστικό κίνημα.
Για τον λαϊκισμό του Μακρόν, ωστόσο, δεν είναι ολωσδιόλου εύκολο να προκύψουν συμπεράσματα, καθώς τα όρια παραμένουν πολύ λεπτά. Χαρακτηριστικότερη είναι η άποψη του Fabio Bordignon, ο οποίος χαρακτηρίζει την υποψηφιότητα του Macron ως «αντι-λαϊκιστικό λαϊκισμό». Δηλώνει έτσι, ότι παρά το γεγονός ότι απευθύνεται στο πολιτικό κέντρο και είναι ένθερμα υπέρ της ΕΕ, έχει υιοθετήσει μια μορφή «μαλακού λαϊκισμού» για να αξιοποιήσει το τρέχον πολιτικό κλίμα αστάθειας στην Γαλλία».
«Μακρόν ο Αντιλαϊκιστής»
Η προεκλογική περίοδος του 2017, αποτέλεσε την τέλεια ευκαιρία για την ανάδειξη του Μακρόν ως τον νέο Γάλλο πρόεδρο. Ήταν νέος, με υψηλό κύρος, χωρίς κανένα πολιτικό αξίωμα και κατ’ επέκταση πολιτική ατζέντα. Η παρουσία του ως υποψηφίου αποτέλεσε την πιθανή ευκαιρία για αλλαγή. Η εφαρμογή, όμως, της εξουσίας αποτελεί ένα ζήτημα, που έχει οδηγήσει στην αμφισβήτηση περί λαϊκισμού ή μη του Γάλλου Προέδρου.
Για τον ίδιο ως καίριο ζήτημα τίθεται η προστασία της ευρωπαϊκής προοπτικής, με την συνεργασία όλων των κρατών σε ένα κοινό πλαίσιο δράσης και ανταλλαγής απόψεων. Με αφορμή την υπόθεση «Aquarius», ένα πλοίο το οποίο μετέφερε 600 μετανάστες και το οποίο δεν δέχθηκε η γαλλική κυβέρνηση (ενώ ήδη υπήρξε άρνηση υποδοχής του από την Ιταλική κυβέρνηση), σημειώθηκαν αναταραχές στην ευρωπαϊκή χερσόνησο. Για τον Μακρόν η αντίδραση του Μ. Σαλβίνι στην άρνηση του να δεχτεί το πλοίο, αποτελεί την κύρια πηγή του προβλήματος του λαϊκισμού.
«Ο λαϊκισμός ως αρρώστια»
Συγκεκριμένα υποστήριξε ότι «ο λαϊκισμός επεκτείνεται στην Ευρώπη σαν μια αρρώστια, που οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να καταπολεμήσουν με μεγαλύτερο σθένος, αντί να επικρίνουν τις ενέργειες φιλοευρωπαϊκών κυβερνήσεων όπως η δική του». Παράλληλα δηλώνει πως «βλέπεις να αναδύονται κάπως σαν «λέπρα» από τη μια άκρη της Ευρώπης ως την άλλη, σε χώρες που πιστεύαμε ότι θα ήταν αδύνατο να τους δούμε ξανά, σε γειτονικές χώρες». Το μένος του απέναντι στους εχθρούς της Ευρώπης, φαίνεται πολύ έντονα μέσω της έκφρασης του φόβου για την επέκταση του λαϊκισμού ως ξεκάθαρη απειλή.
Παράλληλα με τους φόβους, ο αντιλαϊκισμός του Μακρόν εκφράζεται και μέσω της πολιτικής του. Οι εχθροί δεν είναι μόνον εξωτερικοί. Οι ελίτ και κυρίως η άκρα δεξιά έχουν οδηγήσει την Ευρώπη αλλά και την Γαλλία σε εξαθλίωση και κοινωνική κρίση. Το σύστημα οφείλει να αλλάξει και κυρίως να απαλλαχθεί από τα ίδια άτομα και τις ίδιες επιδιώξεις των προηγούμενων ετών. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί ως ηγέτης «μέσα και έξω» από το σύστημα. Υπό την έννοια αυτή είναι μέρος του αλλά επιθυμεί την ριζική αλλαγή του.
«Αξιώσεις του Γάλλου Προέδρου»
Ως κεντρώος, υπερασπιστής της κοσμικότητας και την ευρωπαϊκής προοπτικής, επιζητά για την δική του χώρα την απαλλαγή από το παλαιό καθεστώς. Συγκεκριμένα αξιώνει να υπερβεί την διάκριση αριστεράς- δεξιάς, τον δικομματισμό και να αναζητήσει νέους υποψήφιους, μακριά από την διαφθορά του ηγέτη και πιο κοντά σε κόμματα με ιδεολογική υπόσταση. Το κόμμα του «En Marche!» όπως δηλώνει και το όνομα του, επιθυμεί να προχωρήσει μπροστά, μακριά από όλες τις προκλήσεις του κόσμου και της χώρας. Έτσι, λοιπόν, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο αντιλαϊκισμός του Μακρόν αποτελεί ισχυρό έρεισμα στην χάραξη της πολιτικής του.
«Τι είναι τελικά ο Μακρόν;»
Μπορούμε λοιπόν, να συμπεράνουμε, ό,τι ο Γάλλος πρόεδρος Ε. Μακρόν, αν και με ορισμένες αντιφάσεις, ανήκει στην πλευρά των πολιτικών, που μάχονται την εξάπλωση του λαϊκισμού τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην χώρα του. Πρόκειται για έναν πολιτικό ηγέτη του «σύγχρονου κόσμου», με διάθεση για επανάσταση και αλλαγή απέναντι σε κατεστημένες ελίτ και πολιτικές, που εξαθλιώνουν και υποβαθμίζουν τον ρόλο του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Για τους λόγους αυτούς μπορούμε να θεωρήσουμε τον αυτοχαρακτηριζόμενο ως «Δία», έναν πολιτικό εντός του συστήματος. Είναι ένα σύστημα που πάσχει και για το οποίο αναζητεί θεραπεία ως δημεγέρτης και υπερασπιστής των λαών ενάντια στις ηγεσίες. Η κρίση νομιμοποίησης, η οικονομική κρίση καθώς και η έξαρση ακρότητας στα ευρωπαϊκά έθνη αποτελούν παράγοντες, που μπορούν να επηρεάσουν και να διαμορφώσουν απόψεις και να εγείρουν συγκρούσεις στο εσωτερικό των κοινωνιών.
Οι συγκρούσεις αυτές, ωστόσο, δεν θα πρέπει να διαμορφώνουν το πολιτικό σύστημα. Αντιθέτως πρέπει να αποτελέσουν τα αίτια για προσπάθεια μιας καλύτερης προοπτικής. Με βάση τα δεδομένα αυτά μπορούμε, να θεωρήσουμε, ότι η «Μακρονική» πολιτική είναι εκείνη που αντιμάχεται τον λαϊκισμό και επιδιώκει κοινωνίες «υγιείς» μέσα στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης και της ενωμένης Ευρώπης.
ΠΗΓΕΣ: Σταυρακάκης Ιωάννης, 2019. (ΛΑΙΚΙΣΜΟΣ,ΜΥΘΟΙ, ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ)
Capital.gr
New Money
In
The New Yorker
CNN
Social Europe
Michael Cottakis,2018, How to tackle populism: Macron vs Kurtz.
Barthold, C. and Fougère, M., 2020, How you can tell Emmanuel Macron is actually a populist – and why it matters.
Fabio Bordignon, 2017, In and out: Emmanuel Macron’s anti-populist populism.
Washington Examiner
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ανοίγουν την Δευτέρα τα καταστήματα λιανεμπορίου
