Ρόλος του ελληνικού κράτους στον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας

Ρόλος Του ελληνικού Κράτους Στον Εκσυγχρονισμό Της Κοινωνίας

Ποιος υπήρξε ο ρόλος του ελληνικού κράτους στις διαδικασίες, οι οποίες συνέβαλαν στον εκσυγχρονισμό και την εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας; Υπάρχουν αρκετές αναγνώσεις του συγκεκριμένου ζητήματος. Εκκινούν από τα πρώιμα ελληνικά χρόνια παρουσίας του κράτους και καταλήγουν στην μορφή, που το γνωρίζουμε σήμερα. Για την παρούσα ανάλυση θα αρκεστούμε στην οπτική του εκσυγχρονιστικού και μαρξιστικού σχήματος, τα οποία παρουσιάζουν διαφορετικές εξηγήσεις του θέματος.

Γνώμονας είναι η δημιουργία του κράτους, συνιστάμενη από πολλούς παράγοντες και περίπλοκη σε σχέση με τον τρόπο που εξετάζεται. Ένας σημαντικός παράγοντας είναι το ελληνικό κράτος και ο ρόλος του στην πορεία προς τον εκσυγχρονισμό.

«Μαρξιστικό σχήμα»

Για το μαρξιστικό σχήμα ο κόσμος εξετάζεται σε σχέση με την πρόοδο ή μη, που επιτυγχάνουν τα κράτη, με κύριο παρονομαστή όλων την οικονομία. Σε αυτόν λοιπόν, τον «οικονομικό κόσμο», η Ελλάδα αποτελεί την «ευρωπαϊκή εξαίρεση» στον δυτικό κανόνα των ανεπτυγμένων, βιομηχανικών κρατών. Ποιος ωστόσο, ο ρόλος του κράτους σε αυτό, που ονομάζουμε ελληνική κοινωνία; Το ελληνικό κράτος βρίσκεται στο κέντρο μιας σκληρής κριτικής, που ασκείται στην γενικότερη αποτυχία της χώρας, να «μιμηθεί» και να φτάσει την Δύση.

Το κράτος λοιπόν, διογκώνεται και καταλήγει να «ατροφεί» την κοινωνία των πολιτών. Σε αντίθεση με τα κράτη της Δύσης, στα οποία οι πολίτες μπορούν να πάρουν απόσταση από τις κρατικές δομές και να ενταχθούν «οριζόντια» σε τάξεις και να διεκδικήσουν, το ελληνικό κράτος έχει καταστήσει την θέση του μοναδικό δίαυλο επικοινωνίας. Η σημαντική, για την επίτευξη του εκσυγχρονισμού, εμφάνιση της αστικής τάξης, η οποία θα «απελευθερώσει» το υπερδιογκωμένο κράτος , αντικαθίσταται από μια «κρατική αστική τάξη». Αυτή η «κρατική αστική τάξη» ευθύνεται για το «υπερτροφικό» κράτος. Ενίσχυσε ακόμα περισσότερο την δημοσιοϋπαλληλία και προκάλεσε ζητήματα στην διανομή των πόρων και τους κοινωνικούς ανταγωνισμούς, με την περαιτέρω ανάπτυξη των πελατειακών σχέσεων.

Συνοψίζοντας, το ελληνικό κράτος είναι ένα κράτος «υπερφορτωμένο» με αποτέλεσμα να λειτουργεί αρνητικά σε όλες τις περιπτώσεις. Πολύ περισσότερο όσον αφορά τον ρόλο του απέναντι στην κοινωνία, η οποία τίθεται στο περιθώριο και δεν μπορεί να αυτονομηθεί από αυτό (μέσα από την δημιουργία της εργατικής τάξης) και να διαχωρίσει τις υποθέσεις του δημοσίου και ιδιωτικού βίου. Το κράτος καθίσταται μεγάλος εργοδότης και η κοινωνία των πολιτών, κοινωνία των «πελατών», αφού μόνο έτσι εισέρχονται στην κρατική εξουσία και μπορούν να συμμετέχουν σε αυτό, που ονομάζουμε «κρατική πρόνοια».

«Εκσυγχρονιστικό σχήμα»

Για το εκσυγχρονιστικό σχήμα ο νεωτερικός κόσμος είναι ο φιλελεύθερος. Και σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδα αποτυγχάνει και δεν μπορεί να ακολουθήσει την «προοδεύουσα» Δύση. Σε αυτήν την περίπτωση όμως το κράτος διαθέτει ένα διαφορετικό ρόλο. Η κοινωνία διατηρεί την παραδοσιακή της «κληρονομιά» και αδυνατεί να επιτρέψει την ανάπτυξη των δημοκρατικών θεσμών, που συνιστούν τον εκσυγχρονισμένο κόσμο. Το ελληνικό κράτος αντί να προάγει τον εκσυγχρονισμό και να αποτελεί το σύγχρονο κράτος, το οποίο συστάθηκε στα πλαίσια της νεωτερικότητας, έπεσε «θύμα» των παραδοσιακών καταβολών της κοινωνίας.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να διαθέτει και εδώ αρνητικό ρόλο. Όλα κινούνται γύρω από την αξιοποίηση των πελατειακών σχέσεων προς χάρη του ατομικού οφέλους (της οικογένειας). Οι καταβολές της οικογένειας και της επικράτησης του συμφέροντος της, δεν επιτρέπουν στους πολίτες να συσπειρωθούν. Αντιθέτως, ατομικά και κυρίως «οικογενειοκρατικά» επιδιώκουν να κερδίσουν, χωρίς ωστόσο, να αγωνιστούν για μαζικούς σκοπούς και κίνητρα. Το κράτος ευθύνεται για την καθυστέρηση, διότι δεν «βοήθησε» τους επείσακτους θεσμούς να «ριζώσουν» στην ελληνική πραγματικότητα. Έτσι υπονομεύτηκε η μεγάλη σημασία των κομμάτων, του ανταγωνισμού και των θεσμών, τα οποία «εγκλωβίστηκαν στα πελατειακά δίκτυα». Το ελληνικό κράτος είναι υπεύθυνο για την μη ανάπτυξη καθότι παραμένει και αυτό στάσιμο.

«Σημασία ανάγνωσης»

Η περιπλοκότητα του ίδιου του ζητήματος, ευνοεί και τις παρανοήσεις. Και στις δύο αυτές οπτικές υπάρχουν ορισμένα όρια και κυρίως πληροφορίες. Ο κόσμος δεν θα πρέπει να νοείται ως εκσυγχρονισμένος και νεωτερικός μόνον, με βιομηχανικούς και φιλελεύθερους όρους. Το ελληνικό κράτος «καταδικάζεται» από αυστηρές θέσεις, που δεν επέτρεψαν την ανάλυση της πορείας του.

Ο ρόλος του υπήρξε ορισμένος αναλόγως των συνθηκών, που επικρατούσαν εκείνη την μοναδική στιγμή, που εξετάστηκε. Η «συμβολή» της ελληνικής κοινωνίας υπήρξε μεγάλη, αν μάλιστα λάβουμε υπόψιν μας το κόστος της μη συμμετοχής, της απάθειας, του κέρδους και του ατομισμού. Ίσως το κράτος υποβάθμιζε την κοινωνία, την ίδια στιγμή, που και η κοινωνία έπραττε το ίδιο. Το κράτος πολλές φορές θεωρήθηκε ότι απέτυχε, δεν θα πρέπει όμως να λαμβάνεται πάντοτε ως αποτυχημένο και «ένοχο».

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ελλάδα-Λιβύη Νέο Πλαίσιο Σχέσεων